Reflectie is een methode om jezelf aandachtig te bestuderen, met een nieuwsgierige en liefdevolle houding. Om dat zomaar uit het niets te doen is best moeilijk. Met deze methode gebruiken we een woord, een zin of een korte tekst als een soort springplank. Het werkt als een spiegel: tijdens het lezen kijk je tegelijkertijd naar jezelf, zonder verwachting of oordeel. Iedereen kan het maar we zijn zo’n spiegelmethode niet gewend. Niet zo gek dus als je het een beetje raar vindt, of zelfs beangstigend. Daarom in deze blog: hoe doe je dat precies, reflecteren?
Reflectie wordt ook wel contemplatie genoemd, of analytische meditatie, en we zien het terug in veel religies en tradities. Er zijn dus verschillende vormen maar ik deel hieronder hoe ik zelf reflecteer, gebaseerd op wat ik in mijn ervaring behulpzaam heb gevonden. We willen zo vaak het antwoord weten want dat geeft zekerheid. Maar er is een enorme kracht in de open vraag: het even niet durven te weten. Het is als een soort avontuur! Reflecteren helpt je om jezelf te leren vertrouwen. Kijk vooral voor jezelf of wat ik hier beschrijf ook voor jou iets doet. Het gaat er uiteindelijk om dat je je eigen manier van reflecteren ontdekt.
Wat is het niet?
Reflectie is niet hetzelfde als lezen. Wanneer we lezen, zijn we ons vaak niet gewaar van onze reactie, onze vragen en twijfels. We zijn vooral bezig met wat er staat, zonder het te bevragen of er per-sé mee eens te zijn. We zijn al lang blij dat we er er doorheen gescrold of gebladerd hebben. Wat blijft plakken is vaak slechts een vaag idee van waar de tekst over ging. Wanneer we reflecteren, zijn we juist op zoek naar waar het schuurt, waar we zijn geraakt. Daar staan we bij stil. Daar stellen we onszelf vragen over (analyse). Voor degenen die van gedichten houden herkennen dit waarschijnlijk. We zijn meer gewend deze reflecterende houding aan te nemen wanneer we een gedicht lezen, een koan (een raadsel uit het Zen boeddhisme) of een filosofisch artikel. Reflectie doe je niet even snel tussendoor, het vraagt tijd en aandacht. Wanneer je net gegeten hebt, heeft je lichaam toch ook tijd nodig om het voedsel te verteren?
Reflectie is ook geen meditatie. Maar meditatie is wel een cruciaal onderdeel van reflectie. Het is namelijk belangrijk de geest tot rust te brengen om je volledig te kunnen concentreren. En toegegeven, de meesten van ons zijn met onze aandacht overal behalve bij waar we eigenlijk mee bezig zijn! Als je nog niet bekend bent met meditatie kun je ook iets anders doen wat je tot rust brengt. Voor mij bijvoorbeeld, als mijn hoofd overloopt, werkt het goed om een stuk te gaan lopen of een nieuw recept te koken.
Wat is het wel?
Reflectie, uiteindelijk, is het balanceren van de twee: lezen/analyseren en simpel je geest laten rusten. Door die afwisseling ontstaat er een heldere kalmte en dit kan soms tot een inzicht leiden. Een boeddhistische leraar zei eens dat een vraag is als een schil van een ui. In reflectie stellen we onszelf voortdurend vragen om zo net als met het pellen van een ui, we steeds dieper kunnen gaan. Zoals je misschien wel weet, het binnenste van de ui is leeg. Dat is ons antwoord en daar willen we heen. Helaas blijven we vaak een beetje hangen in al die 'uienringen'. Door reflectie kun je jezelf een handje helpen. We stellen onszelf uiteindelijk al die vragen met het vertrouwen dat we eigenlijk, stiekem, ergens zelf het antwoord al weten. Het is trouwens goed om een bepaalde tijd voor de reflectie opzij te zetten. Het beste zijn korte sessies, begin bijvoorbeeld met 5 tot 10 minuten.
Ik denk dat het nu wel tijd is om samen een reflectie te doen!
Begeleide reflectie
– Begin de reflectie door een moment te nemen om tot rust te komen. Sluit je ogen en haal drie keer diep adem.
– Word je gewaar van je lichaam. Simpelweg volg je fysieke sensaties. Laat je gedachtes komen en gaan.
– Vervolgens, lees rustig en met aandacht de volgende zin:
Accepteer te zijn wat je niet wilt zijn, om te worden wat je wil zijn.*
– Lees het enkele keren door en laat het tot je doordringen. Het kan zijn dat je het niet direct begrijpt of dat je het er niet mee eens ben. Dat is oké.
– Voordat je het gelijk opzij legt, kijk eens of je de zin nog wat verder kan onderzoeken. Het is alsof je een stap terug zet en jezelf afvraagt “OK, wat gebeurt hier?”. Je kan ook direct beginnen met wat er voor jou uitspringt, bijvoorbeeld het woord “acceptatie”.
– Laat af en toe je focus los en rust je geest, zonder actief na te denken.
– Kom terug bij de zin: Wat betekent het voor jou om jezelf te accepteren? Lukt het je om de aspecten van jezelf te accepteren waar je niet trots op bent?
– Als je een emotionele reactie ervaart, angst of verdriet, wees je er gewaar van maar ga niet mee in het mentale verhaal: blijf bij de fysieke reactie en laat die zich simpelweg ontwikkelen in je lichaam, zonder iets te forceren of te veranderen.
– Eindig je sessie met opnieuw je geest laten rusten, ruim en open.
Zo, hopelijk heb je een beter idee wat reflectie is en hoe je dit zelf kan doen. Dit hierboven is slechts een voorbeeld. Het beste is om vooral niet te veel na te denken over hoe je reflecteert. Hoe simpeler, hoe beter. Na elke blog zullen we je suggesties geven van reflecties, zodat je de onderwerpen die wij bespreken voor jezelf verder kan onderzoeken. Probeer het proces hierboven vooral voor jezelf uit, zie wat werkt en wat niet. Laat het me weten, ik ben benieuwd om van je terug te horen.
Veel succes!
*Dit is een quote van Lise Bourbeau, een Franse auteur van onder andere het boek “Heal your wounds and find your true self”. Een aanrader!
PS: Om reacties te kunnen plaatsen moet je je even aanmelden. Geen zorgen, je hoeft alleen maar je emailadres op te geven en dat vraagt maar enkele seconden!